Еңбек адамына керегі – биліктің қамқорлығы. Біз сияқты кәсіпкерлер мен ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер сол қамқорлықты сезініп келеміз. Өз басым кереметтей саясаткер болмасам да, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жүргізіп отырған саясатын, ұстанған бағытын қолдаймын. Биылғы халыққа арнаған Жолдауында мені ерекше баурап алғаны, Президенттің ауыл шаруашылығы саласына көңіл бөліп отырғаны болды. Демек, бұл салаға енді бұрынғыдан да жақсы көңіл бөлінеді деген сенім бар.
Біз егін және мал шаруашылығын қатар алып келе жатқан кәсіп иесіміз. Әкем, марқұм Қуатбек Төлегенов тоқсаныншы жылдары «Тырнақбай» шаруа қожалығын құрып, тірнектеп мал жиып, техника алып, шаруашылықтың аяғынан нық тұруына бастамашы болды. Бау-бақша да салды. Әкемнен қалған 6 гектар алқапты алып жатқан жеміс ағаштарын күтіп-баптаудамын. «Әкеден мал қалғанша тал қалсын» деген осы екен, тонналап жемісін жинап, кәсібіміздің бір шаруасына жаратудамыз.
Әкем көзі тірісінде ұлдарының еншісін бөліп, әрқайсымыздың өз алдына шаруа қожалығын құрып, өз бағытымызды таңдауымызға мүмкіндік берген еді. Мен сол мүмкіндікті пайдаланып, атамның атын қойып 2011 жылы «Төлеген» шаруа қожалығын құрдым. Еншіме тиген 400 гектар егіс алқабын игерудемін. Тракторларым, ауыл шаруашылығы тіркемелерім өз қажетіме жарап-ақ тұр. Оның рөлін ұлдарым тізгіндеген. Биыл арпа, бидайды шашпай-төкпей жинап алдық. Арпаның әрбір гектарынан орта есеппен 20, бидайдан 22 центнерден өнім жинадық. Бұдан бөлек, 30 гектар картоп, 70 гектар жүгерім бар.
Мал өсіру ауыл шаруашылығы саласының басты бағыты. Сондықтан да өңірде асыл тұқымды мал шаруашылығын дамыту мақсатында қолға алынып жатқан жобалар аз емес. Соның бірі – «Сыбаға» бағдарламасы. Тұңғыш Президентіміз Н.Назарбаевтың Жолдауларында бастау болған бағдарламалар бүгінде өз нәтижесін беруде. Атап айтсақ, өңірде 2018-2027 жылдарға арналған етті мал шаруашылығын дамыту аясында жоспар бекітіліп, аталмыш бағдарлама шеңберінде шет елдерден елімізге 4 мың бас мүйізді ірі қара әкелу жоспарланған. Бүгінгі таңда облысымызға төрт мыңнан аса мүйізді ірі қара жеткізіліпті. Бұл асыл тұқымды мүйізді ірі қаралардың дені Чехословакиядан әкелініп, жерсіндірілуде. Бұл істен біздің ауданның шаруа қожалықтары да белсенділік танытып, сырттан келген малдың басын көбейтуге барын салуда.
Бүгінде шаруа қожалығымда 230 бас аналық сиыр бар. Күніне «СМТС» сүт компаниясына 800-900 литр сүт өткізем. Осыдан үш жыл бұрын, асыл тұқымды сауынды сиыр басын көбейту үшін «Аграрлық несие корпорациясы» акционерлік қоғамының облыстық филиалы арқылы 60 миллион теңге несие алып, оған өз қалтамнан 4 миллион теңге қосып, Чехиядан 64 бас «Семминталь» асыл тұқымды таналарды әкелген едім.
Әрі олар климат талғамайтын, түрлі ауруларға да шыдамды келетін көрінеді. Оларды күтіп-ұстау үшін еуропалық талапқа сай келетін 200 басқа арналған тауарлы сүт фермасын салдым. Оған өз қорымыздан 20 миллион теңге қаржы жұмсадық. Бір бас сиыр бір миллион теңге тұратын таналарды ол елден шығару қиын болды. Чехославакияда сырт мемлекеттерге асыл тұқымды малды сату үшін Еурокеңестің келісімі керек екен. Оны алу үшін де бір ай күттік. Малды үйге дейін Германиялық фирма арнайы көліктермен жеткізіп берді. Біз әкелген мүйізді ірі қараның бір ерекшелігі ет және сүт бағытында қатар пайдалануға болады. Голштинг тұқымына қарағанда бұл сиырлар сүтті 5 литр кем береді. Бірақ сүтінің майлылығы 4,2-4,8 мөлшерді құрайды. Етіне де сұраныс жоғары. Әкелген кезде екі жасқа жуықтаған мүйізді ірі қаралар қолдан ұрықтандырылған. Бірақ алғашқы жылы өзім ойлағандай төл ала алмадым. Оған біздің өңірдің қатал климаты себеп болды ма, әлде бабын дұрыс жасай алмадық па, көңілдегідей болмады. Енді шетелмен байланыс орнатқаннан кейін сиырларды қолдан ұрықтандыру үшін Чехиядан жаңа ұрыққа тапсырыс беріп, жұмыс істеп те көрдік. Фермамызда қолдан ұрықтандыру пункіті де, суын алаңы да жұмыс істейді. Қазір бұл мүйізді ірі қаралардың басы 130 сауынды сиырға жетті. Бұл малды 15 жылға 6 пайыз жеңілдікпен алдым. Алғашқы кезде 30 ай каникул берілді. Мал алу үшін 20 миллион теңгенің кепілдігін қойдым. Әрине, мұның бәрі Мемлекет басшысының халыққа арнаған Жолдауларында айтылған бағдарламалар аясында жүзеге асырылып отырғанын ұмытпағанымыз абзал.
Малға қажетті жемшөпті 310 гектар егістік және жоңышқа алқаптарынан дайындап отырмыз. Бұдан өзге 600 гектар жайлымымыз тағы бар. Сауынды сиырға арнап 1000 тонна пішендеме бастырылды. Бұдан бөлек, 100 бас жылқы, 200 бас қой бар. Қожалықта жыл он екі ай тұрақты жұмыспен 18 адам қамтылған. Ал маусымдық жұмысқа 30 адам тартып отырмыз. Алдыға қойған мақсатымыз көп, оның барлығы ретімен іске асыру жоспарымызда бар.
Мейірбек ТӨЛЕГЕНОВ,
«Төлеген» шаруа қожалығының
жетекшісі
