Ауруханаішілік инфекциялар(АІИ) бүкіл әлемдегі денсаулық сақтаудың маңызды мәселелерінің бірі болып саналады. Бұлардың тигізетін әлеуметтік-экономикалық зардабы өте үлкен. Қазіргі кездегі емдеу-диагностикалық технологиялардың жетістіктеріне қарамастан, АІИ мәселелері медициналық және әлеуметтік қажеттікті бұрынғыдан да көп керек етеді. Өзіміздің және шетел зерттеушілерінің мәліметтеріне қарайтын болсақ, АІИ ауруханада жатқан адамдардың 5-20% кездеседі.
Ауруханаішілік инфекция көзі:
1. Ұзақ уақыт тасымалдаушы болған және сырқаттардың жасырын түрімен ауырып жүрген медицина қызметкері
2. Стационарда ұзақ уақыт емделіп жатқан науқастар. Олар өте төзімді АІИ штаммының тасымалдаушысы болады.
АІИ-ның берілу жолдары мен факторлары:
• Ауа-тамшылы(аэрозольды)
• Сулы-алиментарлы
• Тұрмыстық-қатынастық
• Жарақаттан кейінгі инфекция
• Басқа формалары
Құрал-жабдық арқылы жұғу:
1. Инъекциядан кейінгі
2. Операциядан кейінгі
3. Босанудан кейінгі
4. Қан құюдан кейінгі
5. Эндоскопиялы тексеруден кейінгі
6. Трансплантациядан кейінгі
7. Гемодиализден кейінгі
8. Геморбциядан кейінгі
Емдеу мекемелерінде АІИ-мен аурушаңдықтың себептері
Жалпы себептері:
• Көп мөлшерде инфекция көзінің болуы және таралуына қолайлы жағдай;
• Пациент ағзасының төзімділігінің төмендеуі.
Негізгі себептерінің бірі – антибиотиктерді «оңды-солды» қолдана беру. Нәтижесінде көптеген антибиотиктерге төзімді штаммдар пайда болады.
Аурухана ішілік инфекцияларға (АІИ) пациент ауруханаға түскеннен бастап оған жұғатын немесе көмекке келген кезде ауру симптомдарының байқалуынсыз ауруханада жатқанда немесе шығарылған кезде байқалатын клиникалық анықталынған кез келген ауру.
АІИ-ның басқа да атауы бар: госпитальді, нозокониальді. АІИ-ға жататын аурулардың көпшілігі медициналық араласумен байланысты. АІИ-ның шамамен 85%-ы іріңді-септикалық инфекция (ІСИ), 6-7%-ы В,С,Д вирусты гепатиттері, клиникалық инфекциялар -7-8%; соның ішінде 80% жағдайда – сальмонеллез.
АІИ-ның пайда болуына әсер ететін факторлар:
• Организмнің қарсы тұру қабілетінің төмендеуі;
• Штаммдары антибиотикке төзімді микроорганизмдердің таралуы ;
• Пациентті күту кезінде инфекциялық қауіпсіздік ережелерін сақтамау;
• Инвазивті манипуляциялардың (организмдегі тіннің бүтіндігін зақымдайтын) көбеюі;
• Емдеу – алдын алу мекемелерінің адамға толуы;
• Медициналық құрал-жабдықтардың ескіруі және т.б.
Қауіп топтары:
Хирургия, урология, реанимация бөлімшелеріндегі жағдайы ауыр науқастарда, әсіресе егде жастағыларда, балаларда және оларды күтетін адамдар немесе оның туыстарында инфекция жұғуының қаупі жоғары;
Медицина қызметкерлері, әсіресе бірнеше рет қолданылатын, биологиялық сұйықтықтармен былғанған және тазартудың барлық этаптарын қажет ететін құралдармен жұмыс істейтіндер.
АІИ-ны алдын алудағы қауіпсіздік және қадағалау шаралары.
Стационардағы қызметкерлердің екінші жұмыс киімдер жиынтығы болу қажет: халаттар, аяқ киім және басқа да санитарлық киімдер күнделікті ауыстырып отыруға жеткілікті болу керек. Олар арнайы жеке шкафтарда сақталынады. Кірлеген жағдайда шұғыл түрде ауыстырып киетін санитарлы киімдердің жиынтығы бар болуы қажет.
Емдеу мекемесінің мейірбикесі әр уақытта таза және ұқыпты болу керек. Жұмыс киімі үстіндегі киімін толығымен жауып тұру қажет. Шашы толығымен қалпақтың ішіне салынады. Екінші аяқ киімі дезинфекциялауға ыңғайлы, тығыз материалдан тігілу керек. Босандыру бөлімшесінде, инфекциялық бөлімшеде, операциялық блокта емдеу мекемесінен тыс жерлерде жұмыс киімімен және екінші аяқ киіммен жүру үшін арнайы екінші киім қажет.
Бетперде ауа-тамшылы жолмен жұғатын микроорганизмдерден минимальді қорғануды қамтамасыз етеді (шамамен 10%). Микроорганизмдерді жақсы сүзетін төрт қабатты дәкеден жасалған бетперделер қолданылады, бірақ олар бетке тығыз түрде жабылмаса, олардың қорғаныш қасиеті жоғалады.
Сондықтан АІИ таралуының алдын алу үшін ЕПМ бөлімшесіне инфекцияланбаған бейіндегі инфекциялық аурулардың белгілері бар тұлғаларды кіргізбеу керек.
Марат Искаков,
аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының басшысы
