«Ерте тұрған жігіттің ырысы артық» дейді халық даналығы. Күшіне емес, ісіне сенген, еңбек пен алғыр ойды жастайынан өмірінің темір қазығы санаған абыройлы азаматтардың бірі – Байұзақ Серкебаев есімді замандасымыз.
Жуалы ауданының табиғаты көрікті жеріне орналасқан елді мекен қазіргі таңда Халық қаһарманы, генерал-лейтенант Бақытжан Ертаевтың әкесі – Ертайдың есімімен аталады. Бәрі бір Алланың қолында. Тағдыр кішкентай бала Байұзақтың маңдайынан сипай қойған жоқ. Әкесі Қонарбек бір отбасының ғана емес, бүкіл ауылдың арқа тұтар азаматы еді. Өмірден ерте озып, құдай қосқан қосағы Тазагүл бесіктен белі шықпаған қос ұлымен аңырап қала берді…
Байұзақ тұратын Қосбөлтек елді мекені мен туған жері – Ертай ауылының арасы біраз жер. Күнделікті жұмысы басынан асып жатса да, қолы қалт етіп босай қалса, туған ауылына асығады. Ауыл шетіндегі ескі зиратта ата-бабаларының, әзиз жанды аналарының, жақын туыстарының бейіттері жатыр. Анасы Тазагүлдің, әкесі Қонарбектің және өмірден ерте озып, қыршын кеткен үлкен ұлы Қалдыбектің те қабірі осында.
Байұзақ ауылға келген бойда жанына жақын бауырларын ертіп, қайтыс болғандардың рухына құран бағыштағанда тұла бойы жеңілдеп сала береді.
Бала кезінде тұрған үйдің орнына келгенде жетпіске келіп, ел ағасы атанған Бәкеңнің тұла бойын сағыныш сезімі билеп ала жөнеледі. Байұзақ дүниеге келген қарашаңырақтан қалған белгі бүгінде кішкентай төбешік қана.
1966 жылы анасы жаңа үй салуға ниеттеніп, үш бөлмелі шағын үйді асарлатып салғаны Байұзақтың әлі есінде. Сол жылы Ташкентте үлкен жер сілкінісі болып, барлық құрылыс материалдары сонда жіберіліп жатты. Жаңа үйге қажетті ағаш материалдарын анасының Шымкент қаласынан жүк машинасымен арып-ашып алып келгені сондағы жас бала Байұзақтың көз алдында мәңгі қалып қойды.
Қызмет бабымен Байұзақ Жуалы ауданындағы басқа шаруашылыққа ауысқанда киелі шаңырақты туыстары өз қолдарына алып, кейіннен кеңейтіп, үлкен зәулім үй салып алды. Бүгінде қарашаңырақта жақын немере інісі Ақтөре Қанатбекұлы жанұясымен тұрып жатыр.
Туған жердің топырағы ыстық қой! Бұрынғы Кеңес, қазіргі Ертай ауылы Жуалыдағы өскен-өркендеген көрікті ауылдардың бірі. Қасиетті елді мекен Халық қаһарманы, генерал лейтенант Бақытжан Ертаевтың, Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының академигі Лесбек Сейітбековтың, озат шаруашылықты басқарып, екі мәрте “Ленин” орденімен марапатталған Молдияр Нұржігітовтің, соғыс және еңбек ардагері Жамалбек Қонашевтің, Жамбыл облысының бұрынғы әкімі, қазіргі су-мелиорация министрі Нұржан Нұржігітовтің және басқа да тұлғалардың кіндік қаны тамған туған жері. Олардың бәрі де Ертай ауылының көркейіп, ажарлана түсуіне өз үлестерін қосты. Солардың ішінде Жуалының ардақты азаматтарының бірі – Байұзақ Серкебаев та бар. Ол туған ауылына ат басын бұрғанда, білім шаңырағы – орта мектептегі анасы Тазагүл Пәниқызы атындағы сыныпқа кіріп, дүниедегі ең жақын адамына деген сағынышын басады. Мектеп жанындағы өзі отырғызған жасыл шыршаға аялдап, өткен күндерді еске алады.
Байұзақ Серкебаев 1973 жылы Жамбыл облысындағы Луговой зоотехникалық-малдәрігерлік техникумын бітіріп, зоотехник мамандығын алып шығып, 1973-1978 жылдар аралығында «Путь коммунизма» атындағы колхозда зоотехник-селекционер болып еңбек етті. Білікті, тындырымды жас маманға шаруашылық басшылары үлкен сенім артып, қой фермасының меңгерушісі етіп тағайындады.
Жауапкершілікті, адамгершілік пен парасаттылықты өмірінің қағидасы етіп ұстанған Байұзақ 1981-1986 жылдары шаруашылықтың товарлы сүт фермасын басқарып, 150 адам жұмыс атқаратын үлкен ұжым колхоз, аудан бойынша жақсы табыстарға жетіп жүрді.
Жуалы ауданы басшыларының нұсқауымен 1986 жылы сол кездегі «Большевик» колхозына бас зоотехник болып тағайындалған Байұзақ өзін білікті, іскер маман екендігін көрсете білді. Сан-салалы үлкен шаруашылықтың төрағасы, ауыл шаруашылығының үлкен ұйымдастырушысы Әбілдабек Қойбақовпен қоян-қолтық араласып, жемісті еңбек еткен бас зоотехник, мал шаруашылығының өркендеп, табысты салаға айналуына үлкен үлес қосты. Алты жылдың ішінде төрт түлік малдың саны артып, мал өнімдерін еселеп өсіруде «Большевик» колхозы Жуалы ауданы бойынша көш бастаушылардың бірі болды. Атқарылған игі істердің нәтижесінде шаруашылықтың экономикасы өсіп, халықтың әлеуметтік жағдайы, мәдениет саласы өркендеді.
Қазақта: «Ердің асылы ісінен білінеді» деген қанатты сөз бар. Байұзақ қайда барса да ісі алға жүріп, ел ішіне ырыс пен береке, табыс әкелді.
1996-2008 жылдар аралығында Жуалы ауданындағы «Қосбөлтек» өндірістік бірлестігінде басқарма төрағасы, «Орталық» ЖШС-ның директоры болып, елеулі еңбек жетістіктеріне жетіп жүрді. Есімі бір Жуалы ауданында ғана емес, бүкіл Жамбыл облысында құрметпен аталып, халықтың үлкен абыройына бөленді. Өзі басқарған шаруашылыққа ғана емес, бүкіл ауданның экономикасының, әлеуметтік және мәдениетінің өркендеу жолында жігерлі еңбек етті.
Байұзақ Серкебаев Жуалы ауданы әкімі аппаратының төтенше бөлімінің, Жамбыл облысы аймақтық инспекциясының бас маманы болған жылдарда да өзін биік дәрежеден көрсете білді.
Байұзақтың еліне, туған жеріне сіңірген еңбегі өзінің лайықты бағасын алды. Ол Тәуелсіздікке 10 жыл мерекелік медалімен, ҚР Президентінің Алғысхатымен, ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің Құрмет грамотасымен, ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің «Үздік маман» Дипломымен, ҚР Мәдениет министрінің Құрмет грамотасымен, Жамбыл облысы әкімінің және Жамбыл облысы мәслихатының Құрмет грамотасымен, Жамбыл облысы мемлекеттік инспекция комитетінің Құрмет грамотасымен, Жуалы ауданы әкімінің және Жуалы аудандық мәслихатының Құрмет грамотасымен марапатталып, абыройы арта түсті.
Облыста бірінші рет өткізілген «Үздік егіншілік мәдениеті үшін» конкурсының жеңімпазы атанып, «Нива» автокөлігіне ие болды. Әрдайым биік белестерден көрініп, ел абыройына бөленіп жүрген өндіріс командирі І және ІІ дәрежелі «Еңбек даңқы» төсбелгісімен марапатталды.
«Гүл өскен жерге гүл өседі» демекші, ел мүддесін, ауылдың келешегін ойлайтын азамат Қосбөлтек ауылының өсіп-өркендеуіне, елді мекен ажарының ашыла түсуіне үлкен үлес қосып келеді. Ауыл азаматтары игі істердің жанашыры Байұзақ Серкебаевтың ел үшін жасаған ерен істерін жоғары бағалап, ауылдағы орта мектептен Байұзақ Серкебаев атындағы сынып ашты.
Тіршіліктің көзін таба білетін Байұзақ зейнеткерлікке шыққан соң, «Бақнұр» шаруа қожалығын ашып, ел ырысының артуына өз үлесін қосуда. Жыл сайын 250 гектар жерге күздік бидай егіледі. 100 гектар жерді арпа дақылы алып жатыр. Еселі еңбектің арқасында дәнді дақылдардан жыл сайын жақсы өнім алынып жүр. Шаруашылық биылдан бастап 25 гектар алқапқа қант қызылшасын өсіруді жоспарлап отыр. Жыл сайын 100 тонна бордақыланған сапалы ет өндіру ісі де жақсы жолға қойылып келеді. Еңбек ұжымында сондай-ақ 100-ге жуық асыл тұқымды сиыр бар. Сүт өндірісі де серіктестікке айтарлықтай табыс әкелуде.
Данышпан ата-бабаларымыз айтпақшы, бақыт – ынтымағы, татулығы жарасқан жерге барады. Адам бойында осындай асыл қасиеттер болса, оған ырыс та, береке де келеді. Байұзақтың құдай қосқан қосағы Беріккүл бүкіл ғұмырын жас жеткіншектерге тәрбие мен білім беруге арнаған ұлағатты ұстаз. «Екі жақсының тілегі бір, ынтымақтың білегі бір» деген осы болар.
Бала кезімізде ауылдағы қариялар жастардың үлкен адамгершілікке, инабаттылыққа толы істерін көрсе, «Кішіпейілдік – кішілік емес, кісілік қасиет» деп айтып отырушы еді. Құдай екі жақсыны қосса – шаңыраққа қуаныш пен бақыт қадам басады, ырыс пен береке келеді. Жақсы адамды үлкен де, кіші де жақын тартып, құрмет тұтады.
“Өмір, өмір, өмір-ай,
Кейде тұнық, кейде лай” деп ақын жырлағандай, өмір болған соң, бақыт пен қайғы, қуаныш пен қасірет қатар жүреді. Байұзақ пен Беріккүлдің тұңғыштары, бір шаңырақтың ғана емес, бүкіл ауылдың үлкен үміт күттірер азаматы – Қалдыбек қыршын кеткенде, аспан күңіреніп, жер күрсінгендей болды. Тас түскен жеріне ауыр. Байұзақ пен Беріккүл қатты қайғырып, қамықты. Бірақ бордай үгілген жоқ, болаттай берік болып, тағдырдың ауыр соққысына қарсы тұра білді. Бүгінде келіндері Гүлназ бес перзентті тәрбиелеп отыр. Ұл-қыздарының алды оқу бітіріп, еңбекке араласты.
Иә, айта берсе осы бір Қыдыр, бақыт қонған, тамырын тереңге жіберіп, жайқалып өсіп тұрған алып бәйтерек сияқты әулет туралы, қарашаңырақтың қос тірегі Байұзақ Серкебаев пен Беріккүл Айнабекова туралы жүрек жарды әңгімені көп айтуға болады. «Ата – асқар тау, ана – мөлдір бұлақ, бала – жағасындағы құрақ» демекші, жарты ғасыр бірге бақытты ғұмыр кешкен асыл жандар екі ұл, төрт қыз тәрбиелеп, олардан немере сүйіп отыр. Құдайдың бере салған шөберелері де бар. Байұзақ пен Беріккүлдің дүниедегі ең үлкен байлығы – осы.
Бүгінде үлкен отбасының көзайымына айналып отырған кіші ұлы Ержан жоғары білімді, білікті маман. Әке жолын жалғастырған абыройлы азамат аудан әкімдігінің ауыл шаруашылығы бөлімін басқарады. Ұл-қыздарының бәрі де үйлі-баранды болып, бақытты ұрпақ өсіріп отыр. Соларға қарап, Байұзақ пен Беріккүл әрдайым Құдайға шүкіршілік етіп отырады.
«Көңіл жақсы болғаны – өмір жақсы болғаны» дейді халық даналығы. Қосағымен қоса ағарған Байұзақ пен Беріккүл өмірдің үлкен белесі – 70 жасқа толып отыр. Жиырма жастарында көңілдері жарасып, қызығы мен қиындығы қатар жүретін өмірге бірге қадам басқан ерлі-зайыптылардың бірге ғұмыр кешкендеріне биыл 50 жыл толмақ.
70 жылдықтары мен алтын тойларын бірге тойлағалы отырған Байұзақ пен Беріккүл шын мәнісінде бақытты жандар.
«Жақсының жақсылығын айт – нұры тасысын» демекші, оларды достары, жақындары мақтан етіп, әрдайым үлгі-өнеге ретінде айтып отырады.
Иә, ырыс алды – ынтымақ, ынтымақтың түбі – игілік. Тірлік, тірлік түбі – бірлік. Қосбөлтек ауылында өскен-өнген, адамгершілік пен кішіпейілділікті, парасаттылықты өмірлерінің басты ұстанымына айналдырған, бақыт қонған қарашаңырақ бар. Ел құрметіне бөленіп жүре беріңдер, ел ардақтылары!
Доқтырхан Тұрлыбек,
Қазақстанның Құрметті жазушысы,
Халықаралық «Алаш»
әдеби сыйлығының лауреаты.
Алматы қаласы
