Қаржылық сауат дегенде сізге қандай ой келеді? Санаңызда «Ол не екен?» деген сауал туған шығар немесе қаржы жөнінде сауатты болу қиын деп ойладыңыз ба? «Банк қызметкері емеспін, маған қаржылық сауатты болудың қажеті не?» деуіңіз де мүмкін. Ал шындығында, қаржы – қайда барсақ та алдымыздан шығатын, бізді қоршап жатқан ұғым. Сондықтан қаржы тұрғысынан сауатты болу өмірімізге оң әсерін тигізбей қоймайды.
Қаржылық сауаттылықтың ең негізгі ережелері
Қаржылық тәуелсіздікке қол жеткізуге мүмкіндік беретін бес ереже бар:
• Әрқашан тапқан табысыңыздан азырақ жұмсаңыз;
• Қымбаттап жатқанды сатып алуға тырысыңыз;
• Арзандап жатқанды мүмкіндігінше сатып алмаңыз;
• Ең алдымен өзіңізді негізгі қажеттіліктермен қамтамасыз етіңіз;
• Заттың бағасын ғана емес, оны ұстауға кететін шығынды да ескеріңіз.
Жоғарыдағы ережелерге сүйенер болсақ, бірінші кезекте тұрғын үй мәселесін шешу маңызды. Себебі жылжымайтын мүліктің болуы – басты қажеттілік. Бағасы жоғары болғандықтан, пәтер немесе үй сатып алу қиын екені рас. Десе де, тұрғын үй алуды бірінші орынға қою керек.
Үй алғанда болашақта бағасы қымбаттайтынын таңдаған дұрыс. Оны тез арада, қымбат бағаға сатуға болатындай жөндеген жөн. Егер онда ұзақ тұруды жоспарламасаңыз, оған дизайнерлік жөндеу жасамай-ақ қойыңыз. Өйткені сату кезінде дизайнерлік жөндеу өтелмейді, тіпті пәтердің сатылуын қиындатуы да мүмкін.
Қаржылық мәселелерді шешуді неден бастау керек?
Негізгі ережелерден басқа қаржылық сауатты болуға және жиі ұшырасатын қателіктерге жол бермеуге көмектесетін қосымша ережелер де бар.
Қаржы резервтері
Кез келген адамда күтпеген жағдайларда жұмсауға болатын қаржы резервтері болу керегіне пандемияға байланысты карантин жағдайында тағы бір көз жеткіздік.
• Резервтердің ең төменгі мөлшері – 6 айдағы кіріс.
• Оңтайлысы – жылдық табыс.
Резервтердің осындай мөлшері уақытша қиындықтардан жеңіл өтуге немесе қажет кезде мамандық ауыстыруға мүмкіндік береді.
• Тапқан ақшаңыздың бәрін жаратып тастайсыз, резервтер жиналмайды;
• Жиі эмоция жетегінде бір затты сатып алып, кейіннен қолданбайсыз;
• Қазір ала алатынды емес, әзірге сатып алуға мүмкіндігіңіз жоқ дүниені алғыңыз келеді. Нәтижесінде, несиемен сол дүниеге қол жеткізіп, несиені төлей алмай қиналасыз немесе ол затты алуды кейінге қалдырып, мүмкіндігіңізден нашар өмір сүресіз.
