Экономиканы дамытудың басым бағыттарының бірі көлеңкелі айналымды болдырмау, халық тұтынатын қауіпсіз және сапалы тауарлармен қамтамасыз ету үшін жүйелі шаралар қабылдау, өнеркәсіпті дамыту болып табылады.
Таңбалау және қадағалау жүйесі нарықтың ашықтығын арттырудың заманауи цифрлық құралы болып табылады. Бұл бір өнімді екінші өнімге ұқсатуға мүмкіндік бермейді, бұл тұтынушының құқығын қорғау үшін маңызды. Өндірушілер үшін бұл өз бренді мен беделін қорғауға, контрафактілік үстемдіктен аулақ болуға мүмкіндік береді.
Контрафактілік және сапасыз аналогтарды сату жағдайларының жиілеп кетуіне байланысты жаһандық таңбалауды енгізу азаматтардың қауіпсіздік деңгейін арттыру үшін қажет болды. Фальсификаттың көп бөлігі фармацевтикада, екінші орында – жалған бренд өнімдері бар аяқ киім нарығы.
Тауарлардың бақылануы кезінде сәйкестендіргіштер тауарды өндіру немесе оның Қазақстан Республикасының аумағына әкелінуі барысында тауарға немесе оның қаптамасына жазылады. Тауарлардың бірлігіне немесе тобына (көліктік буып-түю, агрегаттау үшін) криптографиялық технологияларды пайдалана отырып сәйкестендіру құралын (бірегей цифрлық код) жағу жолымен сәйкестендіру құралын (бірегей цифрлық код) беру және бұл ретте цифрлық кодтың әртүрлі жеткізгіштерін, мысалы, жапсырмаларды, RFID, лазерлік жағу қаптаманы қолдануға болады.
Таңбаланған тауардың бақылануы тауарларды айналымға енгізу (импорт бойынша), тауарларды айналымнан шығару (бөлшек саудада өткізу, экспорт, есептен шығару), өткізу құжаттарындағы нақты сәйкестендіргіштері бар айналымға қатысушылар арасында тауарларды өткізу туралы мәліметтерді алу арқылы қамтамасыз етіледі.
Өмірлік циклдің кез келген кезеңінде таңбаланған өнімнің түпнұсқалығын анықтауға және тексеруге және ол туралы қосымша ақпарат алуға болады. Таңбаланған бұйымдарды бөлшек саудада сату кезінде әрбір нақты бір бұйымның істен шығуы тіркеледі, айналымнан тауардың шығып қалуын тіркеу үшін кассалық бақылау техникасы пайдаланылады.
Міндетті сәйкестендіру бірнеше мәселені шешуге мүмкіндік береді: тауар айналымын бақылауды күшейтеді, нарықтың ашықтығын қамтамасыз етеді, контрафактілік және жалған өнімдердің санын азайтады, бюджетке салық түсімдері мен кедендік алымдардың көлемін арттырады.
Тауарларды қадағалау конвейерден тұтынушыға сатуға дейінгі барлық кезеңдерде жүзеге асырылады. Әрбір тауар бірлігіндегі цифрлық сәйкестендіргіш толық бақылауды қамтамасыз етеді. Мониторинг үшін негізінен Data Matrix коды қолданылады. Бұл формат үнемділігі мен қолдану ыңғайлылығы үшін таңдалды. Матрицалық штрих-кодты қолдана отырып, қызмет өндіруші, жеткізу орны, іске асыру күні мен уақыты туралы ақпарат алады. Мұндай схема нарықта жалғандықтың болуына жол бермейді.
Шыңғыс Ерғараев,
Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігі Техникалық реттеу және метрология комитетінің
Жамбыл облысы бойынша
департаментінің бас маманы
